Προστατευόμενες περιοχές που υπάρχουν μόνο στα χαρτιά : Η περίπτωση του εσωτερικού Ιονίου Αρχιπελάγους.

Η Ελλάδα είναι μία χώρα πλούσια σε βιοποικιλότητα και βρίσκεται ακριβώς επάνω στην θερμή ζώνη βιοποικιλότητας της Μεσογείου. Παρά την μακροχρόνια παρουσία και επίδραση του ανθρώπου στην περιοχή  εχει ακόμα να καυχηθεί μια απο τις πιο πλούσιες βιοποικιλότητες στην  Ευρωπαική ήπειρο,αρκετούς σημαντικούς βιότοπους και ένα μεγάλο αριθμό απειλουμένων ειδών όπως η ευρωπαϊκή καφέ αρκούδα (Ursus arctos).

Αυτό οδηγεί σε ένα μεγάλο αριθμό απο προστατευόμενες περιοχές που στην πλειοψηφία τους είναι δημόσιες. Μια τέτοια περιοχή είναι το εσωτερικό αρχιπέλαγος του Ιονίου. Στην θάλασσα η περιοχή είναι διακηρυγμένη ως προστατευόμενη σαν περιοχή Νατούρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή στην Ελλάδα και η τρίτη μεγαλύτερη με αυτό το χαρακτηρισμό. Στην στεριά παρά την ύπαρξη αρκετών δασικών και θαμνωδών εκτάσεων σε μη διαχειρισμένη και υψηλής βιοποικιλότητα μορφή ,πέραν από έναν χαρακτηρισμό ως μία από τις σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας και κάποιους γενικούς νόμους που ισχύουν για όλες τις δασικές και άγριες εκτάσεις ,στα χαρτιά και στην πράξη είναι σχετικά απροστάτευτη. Το δυναμικό για την αποκατάσταση οικοσυστημάτων στα ίδια τα νησία έιναι επίσης σημαντικό καθώς υπάρχει αρκετή εγκαταλελειμένη αγροτική γη,δευτερογενές δάσος,χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα και σχετικά απομονωμένες περιοχές χωρίς σημαντικό ανθρώπινο πληθυσμό η παρεμβάσεις όπως δρόμοι. Παρα τα παραπάνω το μέλλον για την βιοποικιλότητα της περιοχής και των ανθρώπων της φαίνεται σκοτεινό.

Η περιοχή Νατούρα

Η φώκια Μονάχους ένα είδος που είναι στον κόκκινο κατάλογο των απειλουμένων ειδών της διεθνούς ένωσης για την προστασία της φύσης που αναπαράγεται συνεχώς στην περιοχή.

Τόσο σε στερία όσο και σε θάλασσα ο ανεπαρκής έλεγχος απο σχετικές κυβερνητικές υπηρεσίες έχει διμιουργήσει μία κατάσταση που περιλαμβάνει  υπεραλίευση,απώλεια μεγάλων θηλαστικών ,όπως είδη δελφινίων και ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα με ρύπανση πολλών Κατηγοριών. Εισαγμένα είδη ειναι ένα πρόβλημα τόσο σε στεριά όσο και σε θάλλασα με καθαρά παράνομες δραστηριότητες όπως ψάρεμα με δυναμίτη, αποδάσωση, υπερβόσκηση και παράνομη κοπή δέντρων και κυνήγι σε όλα τα επίπεδα. Το χειρότερο είναι οτι η προσέγγιση  των τοπικών κοινωνιών σε διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και του βιούς τους αντιμετωπίστηκε είτε με κρύα αδιαφορία είτε με απλή κατηγορία ότι αυτοί φτάινε . Ακόμα έχουν δεχθεί την σύγκρισή με τις εταιρίες υδατοκαλλιέργειας και τους βρήκαν περισσότερο επιβλαβείς για το περιβάλλον. Παρόλα αυτά αυτοί οι άνθρωποι όπως κάθε Έλληνας πολίτης έχουν παραδώσει την διαχείρηση τέτοιων ζητημάτων στις κυβερνήσεις και σε ένα βαθμό σε μη κυβερνητικές οργανώσεις μεσω των χρημάτων τους είτε μεσω φορολογίας και δωρεών και την συνεχή τους εγκριση με το να μην αντιδρόυν.

Το να κατηγορείς ανθρώπους που σε κάποιες περιπτώσεις είναι ακόμα και αγράμματοι ότι δεν καταλαβάινουν απο διαχείρηση οικοσυστημάτων η ότι δεν υπακούουν σε νομοθεσίες που δεν καταλαβάινουν την σημασία τους είναι παράλογο και εξωφρενικό.

Ο σκοπός κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων πρέπει εν μέρει να έιναι  να επιμορφώσουν τον κόσμο σε σχέση με αυτό και να επιχειρήσουν να πείσουν ανθρώπους κάθε ηλικίας και ιδίοτητας σε σχέση με αυτό.

Μερικοί εδώ θα εδινάν το επιχείρημα της ανεπαρκόυς χρηματοδότησης. Αλλα είναι αυτο πραγματικά που συμβαίνει?.Για να αρχίσουμε την ανάλυση του ζητήματος πρέπει πρώτα να ξέρουμε οτι οι υδατοκαλλιέργειες χρηματοδοτούνται απο το ταμέιο Αλιείας της Ευρωπαικής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι ψάρεμα και αλιεία τα διαχειρίζεται κεντρικά ένας οργανισμός. Και τα δύο παράγουν ψάρια στο τέλος αλλα γιατι δεν μετονομάζεται?. Ένα πραγματικά ενδιαφέρον ερώτημα. Ταυτόχροναν η υδατοκαλλιέργεια χρηματοδοτείται ενεργά όπως και η καταστροφή παραδοσιακών αλιευτικών σκαφών.Επιπλέον σε αυτο το τελευταίο μέτρο δέν υπάρχουν άλλες νέες εμπορικές άδειες αλίειας για μικρόυς αλιέις.

Το έτος 2007 μια κρίσημη στιγμή στην όλη ιστορία διαδραματίστηκα οταν η περιοχή που είναι ήδη γεμάτη με υδατοκαλλίεργειες κυρήχτηκε ώς βιομηχανική ζώνη παραγωγής ψαριών στην πλειοψηφία της με μία κοινή υπουργική απόφαση που πέρασε κυριολεκτικά μέσα σε μία νύχτα και που έκανε το ίδιο και για την πλειοψηφία των ελληνικών νερών δινοντάς τες στις εταιρίες υδατοκαλλιέργειας. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός οτι ένας απο τους τότε υπουργούς που το υπέγραψαν ήταν ο κύριος Γερουλάνος ένας απο τους βαρωνους των υδατοκαλλιεργείων στην Ελλάδα μαζί με την συζυγό του.

Χάρτης που δέιχνει τους αναπαραγωγικούς τόπους της σαρδέλας μέσα στην προστατεύομενη περιοχή (πάνω) και η προστατεύομενη περιοχή Νατούρα (Κίτρινο πλέγμα) και ο χαρακτήρισμος της περιοχής για βιομηχανική παραγωγή ψαριών επί αυτου(κόκκινο πλέγμα).

Αργότερα το έκαναν κανονική νομοθεσία που πέρασε στην θερινή βουλή του 2014( κανόνικα λειτουργέι με το ελάχιστο προσωπικό)

Με αυτή την ανακύρηξη θα μπόρουν να έχουν πλήρη βιομηχανική υδατοκαλλίεργεια μεσα στην ήδη υποβαθμισμένη  προστατευόμενη θαλλάσια περιοχή, αυτή τη φορά χώρις την ανάγκη μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και σε μία τεράστια κλίμακα και ένταση. Αυτό επίσης σημαίνει ότι το μοναδικό δάσος πέυκων του νησίου Κάλαμος με τα μοναδικά ενδιαιτήματα νεκρόυ ξύλου μπορέι να μετατραπεί σε βιομηχανικές εγκαταστάσει με αυτό το σκοπό.

Η υδατοκαλλιέργεια στην Ελλάδα λειτουργεί σε ένα σύστημα αρκετά σαν αυτό με την σόγια στον αμαζόνιο. Γενετικά τροποποιημένα ψάρια ταίζονται με ένα γέυμα Βραζιλιάνικης σόγιας και αγρίων ψαρίων ψαρεμένα με καταστροφικές πρακτικές. Καθώς τα ψάρια κρατούνται σε πόλυ μεγάλλες πυκνότητες πρέπει να στειρώνονται χημικά και να τους χορηγείται μια τεράστια ποσότητα αντιβιωτικών. Αυτό μαζί με τα περιτώματα περνάει στην τροφική αλυσίδα μέσω του νερόυ. Μετά την εξάντληση της τοποθεσίας οι φάρμες πρεπει να μετακινηθούν σε άλλη τοποθεσία μετα απο έναν αριθμό ετών.

Έρευνες απο την Τέρα Σιλβέστρις στην δημοσιευμένη επιστιημονική βιβλιογραφία απέδειξαν ότι σε αυτή τη διαδικάσια βρίσκονται σε άμεσο ανταγωνισμό με τους τόπους αναπαραγωγής των αγρίων ιχθύων με σημαντικά είδη όπως η σαρδέλα. Αυτο δεν αποτελεί έκπληξη καθώς οι συνθήκες για τα άγρια μικρά ψάρια για να μεγαλώσουν είναι ίδιες με τα καλιεργούμενα. Επιπλέον εάν κανείς σκεφτεί τους εκατομύρια τόνους που παράγει μία μονάδα κάθε χρόνο και την σχετική ρύπανση και να την συγκρίνει με μια μονάδα παραγωγής χοιρινού η κοτόπουλου που παράγει την ίδια ποσότητα κρέατος, μπορέι να δεί το μέγεθος του προβλήματος,

Οικολογικές επιπτώσεις της θαλλάσιας υδατοκαλλιεργειας στα οικοσυστήματα της Ποσειδωνίας.

Έρευνες απο την Τέρα Σιλβέστρις έδειξαν επίσης οτι επι του παρόντος υπάρχει έντονη γενετική μιξη  με καλλιεργούμενα ψάρια με άγρια του ιδίου έιδους.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της προσαρμοστικότητας των αγρίων πλυθησμών καθώς τα ψάρια που ειναι για τα κλουβιά φτιάχτηκαν για τα κλουβία σε αντίθεση με τα άγρια.Επιπλέον οι νομικοί εκπρόσωποι των εταιριών σε προσφατη δίκη ενάντια στην ΚΥΑ των υδατοκαλλιεργειών παραδέχτηκαν την χρήση βιοτεχνολογία στην βιομηχανία τους στην Ελλάδα. Δηλαδη αυτά τα ψάρια είναι σχεδόν σίγουρα γενετικά τροποποιημένα.

Το μεγαλύτερο οξύμορον ισώς στην περιοχή ειναι απλά το μέγεθος και ο αριθμός των μονάδων υδατοκαλλιέργειας που βρίσκονται ακριβώς μέσα στην προστατευόμενη περιοχή ,παράγοντας πολλούς τόνους ψάρια και ένα σοκαριστικό πάνω απο 20% της πανελλήνιας παραγωγής. Αυτό το τελευταίο σημείο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να κατατάξει την περιοχή ως προστατευόμενη μόνο στα χαρτιά γιατί αυτές δεν είναι μέρος ενός παραδοσιακού συστήματος χαμηλής επιδράσεως όπως η περιοχή του Μεσσολογγίου και τα Ιαπωνικά Σατογιάμα αλλα βιομηχανικές υδατοκαλλιέργειες που δεν υπήρχαν πριν απο 20 χρόνια και διμιουργήθηκαν μέτα τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως Νατούρα.

Η περιοχή Νατούρα σε σχέση με τις διαφορετικές υδατοκαλλιέργειες που υπάρχουν ήδη μαζί με την καταγγεγραμένη ετήσια παραγωγικότητα τους. Αυτό το νούμερο πρέπει να είναι σοβαρά υποεκτιμημένο καθώς μονάδες αλλού έχουν αναφερθει να παράγουν περισσότερο αποτι δηλώνουν αγνοόντας την περιβαλλοντική νομοθεσία. (Fisheries Management and Ecology, 2011, 18, 25–38 and Medit. Mar. Sci., 13/2, 2012, 297-311)

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ζωή γενικά εξαφανίζεται στα νερά γύρω απο την προστατευόμενη περιοχή. Πιο συγκεκριμένα υπάρχει μια οικολογική νεκρή ζώνη στην περιφέρεια του που προχωράει . Εάν δεν ληφθεί άμεσα δράση αναμένεται να καταλάβει και την προστατεύομενη σχετικά σύντομα. Το ζήτημα με τις νεκρές ζώνες είναι σημαντικό παγκοσμίως και αυτή η περιοχή είναι πολύ σοβαρά απειλούμενη όπως είναι εμφανές απο τον παρακάτω χάρτη και τα στοιχεία απο την κατάσταση .

Η οικολογική νεκρή ζώνη κοντά στην προστατευόμενη θαλλάσια έκταση και δεδομένα για είδη ψαριών και ενός δελφινιού εντός της προστατευόμενης έκτασης. 

( δεδομένα απο Fisheries Management and Ecology, 2011, 18, 25–38)

Κορυφάιοι ειδικόι έχουν προτείνει οτι αυτή η περιοχή πρέπει να επεκταθεί σαν μέρος ενός από τα προτεινόμενα θαλλάσια πάρκα Ειρήνης της Μεσογείου.

Προτείνομενα θαλλάσια πάρκα στην μεσόγειο σε σχέση με την τοποθεσία της εν λόγω περιοχής

 Μέσω του προγραμματός της για την αειφόρο ανάπτυξη των νησίων Κάλαμος και Καστός η οργάνωση Τερρα Σιλβέστρις έχει ως στόχο μεταξύ άλλων την προστασία του πυρήνα της προστατεύομενης περιοχής που είναι γύρω απο τα νησία Κάλαμος και Καστός και μερικούς απο τους τελευταίους αναπαραγωγικούς βιότοπους για διάφορα είδη ψαρίων και απειλουμένων θηλαστικών απο την επέκταση των υδατοκαλλιεργειών. Ο σκοπός είναι να υπάρξει μία προστατευόμενη περιοχή που δεν υπάρχει μόνο στα χαρτιά που είναι ουσιαστικά προστατευμένη και διαχειρισμένη σε γερή επιστημονική και νομική βαση και ενσωματωμένη με τις τοπικές κοινωνίες, Δουλεύουν απευθείας με τις τοπικές κοινωνίες προκειμένου να το επιτύχουν. Επίσης δουλέυουν για την αποκατάσταση οικοσυστημάτων σε στεριά και θάλλασα.

Για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να υποστηρίξει το πρόγραμμα της Τέρα Σιλβέστρις η να δουλέψει σαν εθελοντής μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στην σχετική σελίδα της οργάνωσης. Επίσης κοιτάξτε στην σελίδα του φεισμπουκ για τον αγώνα των τοπικών κοινωνιων ενάντια στις υδατοκαλλιέργειες και για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ζήτημα των υδατοκαλλιεργειών στην περιοχή αλλά και στην Ελλάδα γενικά.